Carbon footprint là gì?
Carbon footprint, hay còn gọi là dấu chân carbon, là thước đo tổng lượng khí nhà kính (GHG – Greenhouse Gases) được phát thải vào khí quyển do các hoạt động của con người, tổ chức hoặc quá trình sản xuất. Trong đó, khí chủ yếu là CO₂, cùng với các khí khác như CH₄ (methane), N₂O (nitrous oxide),… tất cả được quy đổi về đơn vị chung CO₂e (carbon dioxide equivalent).
Nói một cách dễ hiểu, carbon footprint phản ánh tác động của chúng ta đến biến đổi khí hậu, thông qua lượng phát thải gây hiệu ứng nhà kính trong suốt vòng đời của sản phẩm, dịch vụ hay hoạt động.
Vì sao carbon footprint quan trọng?
Carbon footprint giúp:
- Đo lường tác động môi trường: Biết được hoạt động nào gây phát thải nhiều nhất.
- Định hướng chính sách và chiến lược: Doanh nghiệp có thể xây dựng chiến lược phát triển bền vững, giảm thiểu phát thải.
- Nâng cao nhận thức cộng đồng: Cá nhân hiểu được thói quen sống ảnh hưởng đến môi trường thế nào.
- Tuân thủ quy định quốc tế: Nhiều thị trường xuất khẩu (Mỹ, EU) yêu cầu sản phẩm phải có báo cáo phát thải carbon.
Các yếu tố tạo nên carbon footprint
- Năng lượng: Điện, khí đốt, than đá dùng trong sản xuất và sinh hoạt.
- Giao thông vận tải: Xe máy, ô tô, tàu hỏa, máy bay.
- Sản xuất công nghiệp: Xi măng, thép, hóa chất… thải ra lượng CO₂ lớn.
- Nông nghiệp – chăn nuôi: Phát thải CH₄ từ chăn nuôi gia súc, N₂O từ phân bón.
- Thói quen tiêu dùng: Mua sắm, ăn uống (đặc biệt là thịt đỏ), rác thải sinh hoạt.
Cách đo lường carbon footprint
Carbon footprint được tính bằng tấn CO₂e. Các phương pháp phổ biến:
- Phân tích vòng đời sản phẩm (LCA – Life Cycle Assessment): Tính từ khai thác nguyên liệu → sản xuất → vận chuyển → sử dụng → xử lý sau khi thải bỏ.
- Phân tích theo phạm vi (Scope 1, 2, 3):
- Scope 1: Phát thải trực tiếp từ hoạt động nội bộ.
- Scope 2: Phát thải gián tiếp từ năng lượng tiêu thụ.
- Scope 3: Phát thải gián tiếp từ chuỗi cung ứng, vận chuyển, sản phẩm sử dụng.
Giải pháp giảm carbon footprint
- Chuyển đổi năng lượng tái tạo: Điện mặt trời, điện gió thay thế nhiên liệu hóa thạch.
- Tối ưu giao thông: Dùng phương tiện công cộng, xe điện, hạn chế bay xa.
- Cải tiến sản xuất: Công nghệ xanh, tái chế nguyên liệu.
- Tiêu dùng bền vững: Hạn chế rác thải nhựa, chọn sản phẩm thân thiện môi trường.
- Nông nghiệp xanh: Giảm sử dụng phân hóa học, áp dụng công nghệ canh tác thông minh.
FAQ về Carbon Footprint
1. Carbon footprint có giống với khí thải CO₂ không?
→ Không hoàn toàn. Carbon footprint bao gồm tất cả khí nhà kính (CO₂, CH₄, N₂O…) được quy đổi về CO₂e.
2. Carbon footprint được tính cho cá nhân như thế nào?
→ Dựa trên mức tiêu thụ điện, đi lại, ăn uống, sinh hoạt hàng ngày. Có nhiều công cụ trực tuyến hỗ trợ tính toán.
3. Doanh nghiệp tại Việt Nam có cần quan tâm đến carbon footprint?
→ Có. Đặc biệt nếu xuất khẩu sang châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, doanh nghiệp sẽ phải đáp ứng yêu cầu về “dấu chân carbon” trong sản phẩm.
4. Carbon footprint có liên quan đến ESG không?
→ Có. Đây là một phần quan trọng trong trụ cột Environment (Môi trường) trong báo cáo ESG.
Kết luận
Carbon footprint không chỉ là khái niệm môi trường mà còn là thước đo chiến lược để các cá nhân, doanh nghiệp, quốc gia hướng tới phát triển bền vững. Giảm “dấu chân carbon” chính là cách chúng ta góp phần bảo vệ hành tinh và tạo lợi thế cạnh tranh trong tương lai.
